سولامر : یک جایگزین مناسب برای کنترل هایپر فسفاتمی در بیماران با نارسایی کلیوی پیشرفته

به دلیل اینکه یک ارتباط انکارپذیری بین اختلال در عملکرد کلیه و خطر بیماریهای قلبی – عروقی وجود دارد، کوچکترین اختلال در عملکرد کلیه بایستی به عنوان یکی از ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی عروقی در نظر گرفته شود.   

به غیر از عواملی چون فشار خون و چربی خون بالا، برخی از شرایط در  بیماران با نارسایی مزمن کلیوی مثل استرس اکسیداتیو، بالا بودن اوره خون، هایپر فسفاتمی و همودیالیز نیز در بیماری های قلبی – عروقی تاثیر گذار هستند. همچنین عواملی مثل هایپرفسفاتمی، هیپوکلسیمی و بالا رفتن فراورده کلسیم – فسفر به عنوان عوامل اصلی در کلیسیفیکاسیون عروقی به حساب می آیند .

هایپر فسفاتمی به دلیل دفع فسفر از کلیه ها و بالطبع تجمع فسفر در افراد دارای نارسایی کلیه ایجاد می شود که این افزایش در فسفات سرم باعث رسوب فسفات کلسیم در بافت های نرم و در نتیجه کاهش غلظت کلسیم یونیزه پلاسما می شود. هیپوکلسیمی(کاهش کلسیم خون) در اثر کاهش 25/1 دی هیدروکسی ویتامین D ، باعث افزایش هورمون پاراتیروئید (PTH) سرم و پرکاری پاراتیروئید (هایپر پاراتیروئید ثانویه) می شود که از مشکلات شایع بیماران دیالیزی به حساب می آید .

 بالا رفتن فسفر سرم(هایپرفسفاتمی) در بیماران دیالیزی علل مختلفی دارد که شامل :

۱- مصرف بالای غذاهای حاوی فسفر(حبوبات، آجیل، فراورده های لبنی، غذاهای حاوی سبوس، گوشت قرمز و نوشابه)

۲- افزایش جذب روده ای فسفر به علت مصرف کلسیتریول

۳- افزایش برداشت فسفر از استخوان به علت هایپرپاراتیروئیدیسم

۴- مصرف ناکافی فسفات بایندرها و دیالیز ناکافی

 در صورت عدم درمان هایپرفسفاتمی عوارضی چون کلسیفیکاسیون بافت های نرم، بافتهای مفصلی ، میوکارد ، چشم و ریه و رسوب فسفات در پوست و بیماری های استخوانی و پوکی استخوان ناشی از هایپر پاراتیروئید و بالا رفتن نرخ مرگ و میر در این بیماران بروز می نماید.

چندین روش برای پیشگیری از هایپر فسفاتمی ناشی از نارسایی کلیه وجود دارد:

1- محدودیت (کاهش میزان مصرف از 1500 mg در روز بهmg 100-800 ) یا حذف منابع از غنی از فسفر

۲- استفاده از فسفات بایندرها و محدود نمودن جذب فسفات روده

محدود نمودن فسفات خوراکی در دراز مدت، برای اکثر بیماران مشکل است، همچنین در افرادی که پیوند کلیه داشته اند همودیالیز در برداشت فسفر تاثیر چندانی نداشته است بنابراین علاوه بر رژیم غذایی از فسفات بایندرهایی که حاوی کلسیم ، منیزیم ، آلومینیوم و یا کربنات کلسیم هستند استفاده می شود.

دستیابی به سطح نرمال فسفر سرم یا نزدیک به نرمال اگر چه غیر ممکن نیست ولیکن مشکل می باشد . میزان کاهش هایپر فسفاتمی(که توسط انواع مختلفی از بایندرها بدست می آید) به پذیرش و تحمل بیمار نسبت به تفاوت در ظرفیت اتصال دارو به گروههای فسفات موجود در لوله گوارش متفاوت خواهد بود که تمامی این موارد ذکر شده سوالاتی در اذهان ازجمله : آیا استفاده از بایندرهای فسفات ها مفید است؟ آیا برخی از بایندرها از نظر بیماران نسبت به برخی دیگر برتری دارند؟ و اینکه آیا تجویز بایندرهای فسفات در مقایسه با داروهایی که هیچ اتصالی به فسفات ندارند ارجحیت دارند؟  را ایجاد می کند.

استفاده از بایندرهای فسفات حاوی کلسیم – آلومینیوم عوارضی همچون هایپر کلسیمی (بالا رفتن میزان کلسیم سرم) ، باند شدن کلسیم – فسفر به یکدیگر، تشدید کلسیفیکاسیون عروقی، ایجاد بیماری های استخوانی و یا افزایش خطر مسمومیت با آلومینیوم را ایجاد می کند. برخی از فسفات بایندرها مثل لانتوم کربنات گران قیمت و دارای عوارض بالینی چون تهوع و استفراغ پس از مصرف می باشد همچنین در مطالعات انسانی نشان داده شده که لانتوم در استخوانها  پس از مصرف طولانی تجمع می یابد پس قاعدتا استفاده از داروهایی که بتواند فسفر را در روده به دام اندازد مورد نیاز است.

از میان فسفات بایندرهای اشاره شده ، سولامر یک جایگزین مناسب برای کنترل هایپر فسفاتمی در بیماران با نارسایی کلیوی پیشرفته می باشد. سولامر هیدروکلراید یک پلیمر غیر قابل جذب به فسفات است که دارای چندین گروه آمین می باشد که پس از مصرف خوراکی در لوله گوارش پروتونه شده و به گروههای فسفات موجود در لوله گوارش متصل می شود و از جذب فسفات جلوگیری می نماید و نهایتا باعث کاهش فسفات خون در بیماران می شود و به دلیل اینکه فاقد Ca و Al و سایر فلزات می باشد خطر بروز هایپر کلسیمی وکلسیفیکاسیون عروقی و مسمومیت با آلومینیوم را کاهش می دهد . سولامر از روده جذب نمی شود در حالیکه برخی از فسفات بایندرها مثل لانتوم کربنات جذب و در بدن تجمع می یابد. از طرفی ، سولامر از طریق اتصال به اسیدهای صفراوی باعث کاهش جذب لیپیدها می گردد و بالطبع کلسترول تام و LDL سرم را کاهش می دهد و تاثیرات متنوعی روی PTH سرمی دارد که نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی ایفا می نماید.